Home Van het vrijblijvende MVO, naar soft law naar strak gekaderd compliance

Van het vrijblijvende MVO, naar soft law naar strak gekaderd compliance

augustus 11, 2022

Martijn Scheltema, partner | Pels Rijcken

‘Je ziet dat bedrijfsjuristen op dit moment nog een beetje zoekende zijn. Al zijn er bij sommige grotere bedrijven inmiddels al afdelingen met een focus op sustainability ingericht. Deze afdelingen richten zich dan specifiek op zaken als mensenrechten, klimaat en duurzaamheid. Daarbij wordt dan vooral gekeken naar hoe één en ander juridisch ingebed moeten worden, bijvoorbeeld in contracten, maar ook rondom fusies en overnames.’ Aan het woord is Prof. Mr. Martijn Scheltema, partner bij Pels Rijcken. ‘Ik denk dat de opleiding van Outvie binnen dit kader relevant is voor zowel bedrijfsjuristen als advocaten, zij het in nuance wel op verschillende manieren.’

Compliance landschap verandert

‘Vanuit een breder kader kunnen we stellen dat het compliance landschap sowieso aan het veranderen is: in sommige landen is er al regelgeving en Europa is dit nog aan het voorbereiden, met name op het gebied van mensenrechten en due diligence. Voor klimaat is die regelgeving er overigens al. In de praktijk betekent het dat er op al die terreinen zaken aankomen voor de bedrijfsjurist. Het is daarmee vrij logisch dat men nog wat zoekend is naar hoe de rol als jurist, kijkend naar wat er op stapel staat, in te vullen. Dat heeft ook te maken met het feit dat de juridische functie op dit terrein net wat anders werkt dan wanneer je bezig bent met het voorkomen van risico’s voor je bedrijf. Want bij termen als mensenrechten, klimaat en due diligence gaat het in eerste instantie om het evalueren van risico’s voor derden. En dat vereist een wat andere juridische benadering dan dat de meeste juristen dat gewend zijn. En ook daar kan deze opleiding nuttig voor zijn, om één en ander helder te illustreren.’

Opleiding Duurzaamheid en Recht in ’t kort:

Leer van de pioniers van toonaangevende klimaatzaken als Shell & Urgenda.
Verkrijg inzicht in het juridisch kader t.a.v. duurzaamheid (hard law, soft law, zelfregulering).
Voorzie je organisatie van deskundig advies over nieuwe duurzaamheidswetgeving (ESG).

Duurzaamheid vanuit juridisch oogpunt ook steeds relevanter

‘Duurzaamheid als thema wordt voor advocaten en toezichthouders, zodra er meer uitgebreidere wetgeving komt, vanuit juridisch oogpunt dus meer relevant. Verder zie je dat een deel van de regelgeving, en dan met name gericht op reporting, zowel in Nederland als daarbuiten, ook relevant is voor de advocatenkantoren zélf. Zeker voor de grotere kantoren. Dus los van het feit dat ze hun cliënten daarover moeten informeren, speelt dit ook voor henzelf een rol’, aldus Martijn. ‘Of men zich daar al helemaal bewust van is weet ik nog niet zo zeker, en dat komt ook omdat de verplichting rondom rapportage pas vanaf 2026 speelt. En daarnaast staat er nog allerlei andere wetgeving op stapel, al is nog niet helemaal zeker hoe één en ander gaat verlopen. Tot slot zijn ook veel overheden met deze thematiek bezig, maar eveneens toezichthouders die op een andere manier betrokken zijn. En ook daar werken juristen die hiermee te maken krijgen. Hoe dan ook, er is werk aan de winkel en deze opleiding is dus ontzettend relevant, in elk geval voor hen die ik zojuist noemde.’

‘Het aantal klimaatprocedures gaat toenemen en juristen moeten zich voorbereiden.’

Prof. Mr. Martijn Scheltema, partner bij Pels Rijcken

De inhoud van de opleiding in vogelvlucht

‘Tijdens de opleiding sta ik op dag één stil bij de ontwikkeling van het oude maatschappelijk verantwoord ondernemen, kortweg MVO, naar soft law naar compliance. Waar MVO toch nog iets vrijblijvends had, zie je dat compliance nu echt verankerd gaat worden in wetgeving die in sommige landen al ingevoerd is. Denk dan aan landen als Frankrijk, Duitsland en Noorwegen. Nederland overweegt dit nog; ik verwacht dat er na de zomer een internetconsultatie komt. Daar zie je de eerste ontwikkeling naar compliance toe ontstaan en daarnaast zijn er al Europese regels die bepaalde eisen aan compliancy stellen. Dat is ook logisch, want als je gaat rapporteren, dan zul je ook goed moeten weten over welke risico’s je het hebt. Deze ontwikkeling proberen we uit te leggen in het eerste dagdeel’, aldus Martijn.

‘In de dagen erna staan we dan stil bij toezicht, klimaat en procedures zoals we dat ook in de Shell-zaak hebben gezien. En afsluitend gaan we naar due diligence op het gebied van mensenrechten. De eerste dag is meer een inleiding op het geheel en in de volgende dagen gaan we in op hoe één en ander werkt, hoe je dit vorm kunt geven en op welke kaders er van toepassing zijn. Zelf maak ik graag gebruik van praktijkcasussen, omdat dit de stof minder taai maakt en omdat de materie dan beter blijft hangen.

Tot slot gaan we ook in op rapportageverplichtingen en de verantwoordelijkheden van bijvoorbeeld bestuurders. Rapportageverplichtingen zijn er overigens al, maar die worden (per 2023 voor de grotere bedrijven en per 2026 voor de kleinere bedrijven) aanzienlijk aangescherpt. Dit betekent dat men ook hier veel preciezer moet gaan rapporteren. Bijvoorbeeld over wat dan de impact is die je maakt op het klimaat en wat er gebeurt (of niet) op het gebied van mensenrechten.’

Tijd van uitstellen is voorbij

‘De ontwikkelingen zijn inmiddels dusdanig zorgelijk dat we ook écht niet anders meer kunnen. Je ziet aan het klimaat welke impact ons handelen heeft: er zijn veel overstromingen, zwaardere tropische stormen, temperatuurstijgingen, bosbranden enzovoort. Je ziet de effecten bijna op dagelijkse basis concreet aan je voorbij komen. We moeten de komende jaren flink aan de bak om het tij te keren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat je ziet dat overheden steeds meer gaan doen en tegelijkertijd zie je dat bedrijven zich niet meer de luxe kunnen veroorloven om passief te zijn en afwachtend naar de overheid te kijken. Kortom, in de praktijk krijgen nogal wat bedrijven te maken met het klimaat en eventueel daaruit volgende procedures, al zal dat niet voor elk bedrijf gelden. Waar wél elk bedrijf mee te maken heeft zijn de aansprakelijkheidsrisico’s en het is goed dat men zich daar bewust van is óf wordt’, vervolgt Martijn.

Opleiding geslaagd als er zelfverzekerde cursisten ontstaan

‘Voor mij is deze opleiding geslaagd als bedrijfsjuristen die deelnemen zich wat zelfverzekerder voelen over de rol die er voor ze weggelegd is binnen dit kader. En daarnaast hoop ik ook dat ze een wat bredere blik hebben ontwikkeld op het type probleem dat op ze afkomt. Dit is immers geen klassiek juridisch probleem, met risico’s voor het bedrijf die je vervolgens probeert uit te sluiten, onder meer door het opstellen van contractuele clausules. Op dit nieuwe terrein gaat die aanpak niet werken, het gaat veel meer over het hebben van begrip voor hen die zich bezighouden met sustainability. Je moet (en wilt!) veel meer in gesprek, de dialoog aangaan dus. En dat bijvoorbeeld ook met je leveranciers waarbij je ook begrip hebt voor waarom zij doen wat ze doen. Samen tot een duurzame oplossing komen, dat is het devies.’

Stukje bewustwording gevraagd

‘Voor de groep advocaten geldt gedeeltelijk hetzelfde, ook voor hen is het van belang meer begrip te hebben over hetgeen er aan juridische risico’s op ze afkomt, en dat dit verder gaat dan het traditionele juridische probleem. Men moet hoe dan ook kennis hebben van het thema duurzaamheid, bijvoorbeeld over welke mensenrechten er dan precies zijn. We staan aan de vooravond van een aantal grote maatschappelijke veranderingen waar ook bedrijfsjuristen en advocaten een belangrijke rol in spelen. En die rol wordt, wat mij betreft, tot nu toe nog onvoldoende gepakt.

Tegelijkertijd zie ik wel dat juridische mensen geïntrigeerd raken. Dan komen ze na de opleiding naar me toe en geven aan dat ze er inderdaad mee aan de slag gaan, omdat ze de noodzaak nu wél zien. Niet zelden zijn dit de juristen of advocaten die aan het begin van de opleiding aangaven dat het voor hun praktijk allemaal niet zo relevant is. Dat zijn toch wel mooie dingen, omdat men dankzij deze opleiding blijkbaar tóch een stukje bewustwording ervaart. En als dat werkelijk zo is, is mijn doel behaald en ben ik, in elk geval binnen dit kader, een gelukkig mens’, besluit Martijn.

Benieuwd naar de opleiding Duurzaamheid en Recht? Download hieronder de brochure of bekijk de opleidingspagina.