Home Navigeren door het juridische doolhof van duurzaamheid

Navigeren door het juridische doolhof van duurzaamheid

mei 26, 2025

Valérie van 't Lam, Advocaat-Partner Omgevingsrecht, Milieurecht, ESG, Stibbe

Klimaatdoelen, ESG-regelgeving, stikstofbeperkingen, het Omnibusplan en nieuwe Europese regels rond ontbossing – het juridische speelveld rond duurzaamheid ontwikkelt zich razendsnel. Voor bedrijven die actief willen verduurzamen, is het echter vaak zoeken naar de juiste koers. Want hoewel de ambitie helder is, ontbreekt het aan concrete richtlijnen.

“De stip op de horizon kennen we allemaal,” zegt Valérie van ’t Lam, bestuursrechtadvocaat bij Stibbe, een toonaangevend, onafhankelijk internationaal advocatenkantoor met hoofdkantoren in Amsterdam, Brussel en Luxemburg, en een vestiging in Londen. Stibbe staat bekend om zijn multidisciplinaire teams die cliënten adviseren over complexe juridische vraagstukken. “In lijn met het Parijs-akkoord moeten we de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graad. Maar hoe je daar als organisatie komt? Dat is voor veel mensen nog een groot vraagteken.”

Valérie is een van de docenten van de training ‘Duurzaamheidsrecht en ESG in de praktijk‘. In twee modules helpt ze deelnemers de rode draad te vinden in een wirwar van regels, uitzonderingen en wetsvoorstellen

De spanning tussen ambitie en realiteit

Wat Valérie fascineert, is het spanningsveld tussen duurzaamheid en juridische houvast. “Vroeger zei milieurecht: dit is je norm, dit is de maximale uitstoot. Tegenwoordig blijft regelgeving op veel punten vaag. Er staat niet: uit dit emissiepunt mag zoveel gram X komen of het geluid mag maximaal Y dB(A) bedragen. Bedrijven moeten zelf invullen hoe ze bijdragen aan klimaatdoelen, maar dat maakt het juridisch ingewikkeld. Wat ik zie in de praktijk is dat er heel veel goede ideeën zijn om te verduurzamen, maar dat die vanwege de ingewikkelde juridische kaders niet verder komen dan de tekentafel. Wij helpen de bedrijven graag wel de stappen te kunnen maken.”

Ze ziet dat organisaties behoefte hebben aan duidelijkheid. “Niemand wil het risico lopen later beschuldigd te worden van greenwashing. Maar tegelijk wil je als overheid ook niet op de stoel van de ondernemer gaan zitten. Dus waar ligt de grens? Daar ontstaat onzekerheid.”

Regels die overlappen, botsen of ontbreken

Tijdens de training behandelt Valérie onder meer de CSRD, CSDDD en de recente wijzigingen vanwege Omnibus, de ecodesign-verordening en de deforestation regulation. “Er is zoveel tegelijk. En het lastige is: sommige regels lijken op elkaar, sommige botsen zelfs. Vanuit het ondernemingsrecht wordt iets gevraagd, maar het milieurecht vraagt nét iets anders. Voor bedrijven voelt dat als losse puzzelstukjes zonder doosje.”

Deelnemers aan haar training leren daarom niet alleen wat er is, maar ook hoe je structuur aanbrengt. “Ik wil dat mensen overzicht krijgen, hun eigen actielijst kunnen maken, en weten waar de alarmbellen moeten gaan rinkelen. Zodat ze niet alleen denken: ik heb wat geleerd, maar ook: ik weet nu wat me te doen staat.”

Wat leer je tijdens de training?

Valérie noemt het zelf ‘navigeren door het juridisch landschap van duurzaamheid en daar meer grip op krijgen’. “Ik neem je mee langs alle relevante regelgevingsstromen. Wat geldt er nu? Wat komt eraan? Waar zit overlap? En hoe bereid je je als organisatie goed voor op naleving?”

Deelnemers hoeven niet per se juridische achtergrond te hebben, benadrukt ze. “Het is juist bedoeld voor mensen die de rode draad even kwijt zijn. General counsels, bedrijfsjuristen, compliance officers, sustainability officers – maar ook advocaten die ESG willen integreren in hun praktijk. Iedereen die zich afvraagt: waar begin ik in dit oerwoud?”

Van koers bepalen naar actie ondernemen

Wat Valérie hoopt dat mensen meenemen? “Inzicht én urgentie. We hebben geen jaren de tijd om het allemaal rustig uit te zoeken. We moeten nú aan de slag. Daarom geef ik niet alleen uitleg, maar werk ik toe naar een praktisch actieplan. Als cursisten na afloop zeggen: ik weet wat ik morgen ga doen – dan is mijn missie geslaagd.”

Ze vindt het ook waardevol om in contact te zijn met professionals uit verschillende sectoren. “Ik geef ook les op universiteiten en binnen bedrijven, en ik leer zelf heel veel van wat ik hoor tijdens zo’n training. Hoe gaan zij ermee om in de praktijk? Wat speelt er op de werkvloer? Die kruisbestuiving is goud waard.”

Samen verder komen

Binnen haar eigen kantoor nam Valérie het initiatief voor een ESG-focusgroep. “Omdat duurzaamheid niet stopt bij het bestuursrecht. Het raakt alles: financieel recht, ondernemingsrecht, zelfs strafrecht. Daarom hebben we een multidisciplinair team dat ontwikkelingen volgt, casussen bespreekt en cliënten adviseert. Als je elkaar opzoekt, groeit de kennis en het draagvlak.”

Ze raadt bedrijven aan iets soortgelijks te doen. “Veel deelnemers herkennen tijdens de training dat ze niet de enigen zijn die ermee worstelen. Dat geeft energie. Soms ontstaan er zelfs nieuwe initiatieven binnen organisaties.”

Voorkom dat je achter de feiten aanloopt

Een voorbeeld dat haar is bijgebleven, is de deforestation regulation. “Wij zagen met verschillende collega’s al vrij vroeg dat die regelgeving enorme impact zou hebben. Maar veel bedrijven kwamen daar pas veel later achter. Ze realiseerden zich niet dat het op hen van toepassing was, of begrepen pas laat wat ze precies moesten doen. Uiteindelijk is de invoering deels uitgesteld door druk vanuit het bedrijfsleven. Maar het laat wel zien hoe belangrijk het is om tijdig inzicht te hebben in wat eraan komt.”

Volgens Valérie is dat precies wat deze training biedt: grip. “Er is niet één website waar je álle relevante informatie vindt. Veel regelgeving is Europees, verspreid over verschillende vakgebieden. Deze training bundelt die kennis en vertaalt het naar de praktijk.”

Meer grip, minder ruis

En wil je meer leren over hoe je de regie op duurzaamheid pakt en proactief keuzes maakt in plaats van reactief omgaan met ESG-regels? Dan is deze training jouw kompas. Meld u aan voor de training ‘Duurzaamheidsrecht en ESG in de praktijk‘ of download de brochure voor meer informatie.