What the world needs now, is goede regelgeving

‘De titel van dit artikel is niet zómaar gekozen, want dit is werkelijk hetgeen de wereld nú nodig heeft: goede regelgeving die past bij de nieuwe, circulaire samenleving. De huidige wetboeken stammen nog uit de tijd van de lineaire samenleving. En dat voldoet simpelweg niet meer.’ Aan het woord is Roel Westrik, één van de docenten van de training Duurzaamheid en Recht en Associate Professor of Private Law, Erasmus School of Law Rotterdam. In de 3 dagen dat de training duurt wordt cursisten, onder meer, geleerd om duurzaamheidsbeleid en juridische adviezen met elkaar in lijn te brengen.

Duurzaamheid en het privaatrecht: wat staat ons te doen?

Roel vervolgt: ‘Er is een omslag in ons denken nodig. Je ziet dat er, vanuit de overheid en vanuit de bouwwereld en andere bedrijven, veel initiatieven zijn. Maar de regelgever blijft achter, zeker in het privaatrecht. En precies daar is die omslag in het denken nodig. Vandaar de zin: ‘What the world needs now, is goede regelgeving’. De juridische regels moeten de circulaire manier waarop we anno nu met het onttrekken en hergebruiken van grondstoffen om willen gaan, mogelijk maken..’

Het contractrecht anno nu

‘De wetboeken zijn geschreven in een tijd waarin de lineaire maatschappij en bijbehorende economie de norm waren. In die tijd werd er nog niet nagedacht over hoe je een contract inricht als een gebouw geen 30 maar 500 jaar moet meegaan. Of bij hoe je afspraken maakt tussen een producent en een consument als deze laatste een keuken aanschaft. Of bij hoe je zonnepanelen contractueel 15 jaar kunt laten meegaan om ze vervolgens opnieuw te kunnen gebruiken. Het zijn stuk voor stuk belangrijke afspraken die moeten worden gemaakt en dat vraagt om een andere manier van denken binnen het contractenrecht.’

Het eigendomsrecht: van bezit naar gebruik

‘Wanneer je kijkt naar het eigendomsrecht dan is dat minstens zo uitdagend, want hierin wordt ervan uitgegaan dat alle onderdelen van een gebouw bij dat éne gebouw horen. De grondgedachte is dat het gebouw alleen dan een bepaalde waarde heeft en mét die onderdelen ook zal behouden. Dat denken ziet er inmiddels behoorlijk anders uit. Een gebouw krijgt juist méér waarde als je de onderdelen ervan herbruikbaar maakt. Maar daar zijn de privaatrechtelijke regels niet op ingericht.’

‘In de cursus zal ik uitgebreid stilstaan bij hoe je circulariteit met de bestaande regels zo goed mogelijk kunt benaderen. Dat is in een notendop het spanningsveld waarin we met elkaar in een relatief korte tijd terecht zijn gekomen. We zijn veranderd van het kopen van een gebouw naar het kopen van gebruik en van het kopen van een auto naar het kopen van vervoer. Architect Thomas Rau, al erg lang bezig met circulariteit en het herinrichten van gebouwen, heeft hierover een prachtige documentaire gemaakt, getiteld: ‘Einde van bezit’. Ik vertel er tijdens de cursus meer over, want het is machtig interessante en actuele materie.’

Voorkom bouwen op moerasgrond

‘Het privaatrecht, dus het recht dat geldt tussen burgers onderling en bedrijven onderling, biedt nog niet de ingangen die nodig zijn voor onder meer aannemers, architecten en juridisch adviseurs om echte circulaire stappen te zetten. Dit betekent dat niet helder is of bepaalde constructies met een houdbaar juridisch fundament kunnen worden aangegaan. Dat is zo ongeveer hetzelfde als bouwen op moerasgrond’, aldus Roel. ‘Juridische regels zijn feitelijk de ruggengraat van maatschappelijke activiteiten. Dat maakt het ook zo lastig. De regels die we hebben zijn geschreven voor de inmiddels achterhaalde lineaire economie. Het woord is aan de wetgever, maar het is zó 2030, het jaar waarin we vanuit de Klimaatwet de belangrijke doelen behaald moeten hebben. Tijd voor serieuze actie dus’.

Meer vragen ná, dan vóór de cursus

‘Ik hoop van harte dat er tijdens de cursusdagen een uitwisseling ontstaat tussen de (denk)wereld van de cursisten en de juridische werkelijkheid ‘achter de schermen’. In de ideale situatie gaan mijn cursisten met meer vragen en inzichten naar huis dan waarmee ze zijn gekomen’, lacht Roel.