Duurzaamheid KPI’s: Duurzaamheid is ieders verantwoordelijkheid

‘Het thema duurzaamheid (KPI’s) in combinatie met economie heeft me altijd getrokken. Niet voor niets studeerde ik economie, werkte ik ruim 20 jaar als financieel journalist en ben ik anno nu aan het promoveren aan de Nyenrode Business University. Het onderwerp van mijn PHD? Ik onderzoek, kortweg geformuleerd, de rol van commissarissen bij het verbeteren van duurzaamheid bij bedrijven.’ Aan het woord is Marleen Janssen Groesbeek, lector Sustainable Finance & Accounting aan Avans Hogeschool. Daarnaast is zij toezichthouder bij een aantal organisaties, waaronder pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM, lid van de Raad van Advies van ASN Bank én ze geeft regelmatig lezingen over duurzaamheid met een focus op accounting binnen dit kader.

Marleen is als trainer betrokken bij de opleiding Sustainability Reporting die op 3 november aanstaande van start gaat. Deze 5-daagse opleiding is bestemd voor alle professionals die te maken hebben met het opstellen, gebruiken en controleren van duurzaamheidsrapportages. Sustainability Reporting is de nieuwe standaard voor bedrijven om verantwoording af te leggen over hun impact op samenleving en hoe de huidige economische transitie voor effect heeft op hun activiteiten. In deze opleiding wordt uitgelegd hoe zij moeten rapporteren volgens de eisen van nieuwe duurzaamheidswetgeving en leren de deelnemers te sturen op hun impact en de risico’s in te schatten van de veranderingen in de wereld.

Duurzaamheid is verantwoording totale organisatie

‘Door de toenemende belangstelling van kapitaalverschaffers in combinatie met steeds striktere wet- en regelgeving staat het onderwerp duurzaamheid bij een toenemend aantal bedrijven hoog op de agenda. Dit thema wordt daardoor minder de verantwoordelijkheid van de  duurzaamheidsafdeling of de Raad van Bestuur. Hoe urgent de nieuwe eisen zijn voor de individueel betrokken professional, hangt uiteraard af van zijn of haar rol binnen dat bedrijf. Feit blijft dat het thema duurzaamheid organisatiebreed gedragen moet worden. Wanneer de totale onderneming zich niet voldoende bezighoudt met dit onderwerp dan wordt het nagenoeg onmogelijk om te blijven voldoen aan het compliance-niveau dat gevraagd wordt vanuit zowel de Europese wetgeving als vanuit de financiële hoek’, aldus Marleen.

Onderwerpen van de opleiding: duurzaamheids KPI’s, wetgeving en frameworks, materialiteitsanalyse en corporate sustainability. Bekijk hier het volledige programma.

Verzamelen van informatie enorme klus

‘Bovendien hebben bedrijven ook nog te kampen met een andere uitdaging: het verzamelen en ordenen van de data die nodig is voor het integrale jaarverslag. Dat  is op dit moment nog een enorme klus. Dat is het gevolg van de inrichting van de interne organisatie. Het huidige managementinformatie- en controlsysteem is nog niet ingericht op het efficiënt opstellen van een interne rapportage. Doordat inmiddels ook andere professionals dan de duurzaamheidsmanagers, zich met het sturen op duurzaamheid bezighouden, is er een aanpassing aan deze systematiek van informatieverzameling nodig. Nu ook collega’s vanuit de financiële afdeling en van compliance ook verantwoordelijkheid hebben nadrukkelijker met het thema duurzaamheid aan de slag gaan met het vinden, delen en analyseren van informatie, zal dit proces soepeler moeten verlopen.’

Van onbewust naar bewust naar actie

‘De tijd waarin je je bewust of onbewust kon verschuilen achter je gebrek aan belangstelling voor het onderwerp duurzaamheid ligt écht wel achter ons. Geen zin is geen optie’, zegt Marleen. ‘Het is precies zoals mijn moeder vroeger zei: ‘Als je geen zin hebt, dan máák je maar zin.’ Duurzaamheid is bovendien een fantastisch thema om je op te focussen, want het gaat in basis over de essentie van hoe en waar we leven. Over de goede dingen op het goede moment doen. Over circulaire economie, over hergebruik, CO₂-uitstoot, stikstof, greenwashing door bedrijven versus het fundamenteel verbeteren van de bedrijfsprocessen, maar ook zaken als het kopen van kleding tegen een prijs waarvan je eigenlijk wel weet dat deze niet realistisch is… Daar praat ik ook over met mijn studenten die de studie financial & control en accountancy volgen.

Wanneer bedrijven, of beter gezegd de mensen ín die bedrijven, eenmaal gegrepen worden door het thema duurzaamheid gaan ze er vaak de lol wel van inzien. Duurzaamheid is niet soft. Het gaat over de business case en risico’s en kansen die, wanneer dit thema écht bij de kop wordt gepakt, financieel profijt opleveren. Dat doet het nu al maar heel veel managers zien dat nog niet omdat er geen duurzaamheidsboekhouding is.’

Duurzame bedrijfsvoering en monitoren ESG data

‘Tijdens de opleiding praat ik vooral over duurzame bedrijfsvoering en over het meten en monitoren van ESG data. Zo ga ik de diepte in over hoe de bedrijfsvoering van de ondernemingen van de cursisten er op dit moment uitziet. Hoe verbinden zij bijvoorbeeld korte termijn-doelstellingen aan die van de middellange of lange termijn? Wat is überhaupt het startpunt en doel van je onderneming? Welke uitdagingen kom je daarbij tegen en welke kansen en bedreigingen hebben effect op je onderneming en de waardecreatie waar je de markt in voorziet? Daarbij praten we uiteraard ook over thema’s als succesfactoren, duurzaamheids KPI’s en kernrisico’s.

Ook staan we stil bij het effect dat de betrokken onderneming heeft op de samenleving en andersom. Vanzelfsprekend speelt in dit gesprek het thema ‘dubbele materialiteit’ een onmisbare rol. Dit begrip, dat in 2017 door de Europese Commissie is geïntroduceerd, wil zeggen dat een positief of negatief effect van een bedrijf ook materieel kan zijn, dus zonder dat dit direct invloed heeft op de financiële prestatie van je onderneming. Kijkend naar ESG en data gaat het vooral over het verkrijgen van betrouwbare benaderingen die meetbaar en uniform vaststellen hoe je een bepaalde mate van duurzaamheid kunt meten. Net zoals we met elkaar hebben afgesproken hoe we klanttevredenheid meten, bijvoorbeeld via de NPS-systematiek, kan een dergelijk kader ook prima toegepast worden met het inrichten van een degelijke CO₂-boekhouding. Ik geloof dat we over een aantal jaren bepaalde metingen van biodiversiteit net zo normaal vinden als nu het winstbegrip.’

Geslaagde training bij concrete actie

‘Wanneer deze training voor mij geslaagd is? Als het kwartje valt bij de deelnemers, omdat men niet alleen begrijpt waar het over gaat, maar ook daadwerkelijk aan de slag gaat met dit thema. Niet voor niets bereid ik deze dagen goed voor: ik kijk welke type bedrijven er deelnemen, welke doelgroepen zij bedienen en zoom daar tijdens deze dagen specifiek op in. Zo geef ik voorbeelden uit hun eigen sector, waardoor de materie hopelijk gaat leven.’

Alles draait om verbinding

‘Verbinding, dát is waar het in basis om draait. Denk dan aan verbinden van systemen en verbinden van mensen. Zo zie je bijvoorbeeld dat veel bedrijven nog altijd opgedeeld zijn in verschillende business units waarbij er te weinig wordt gekeken naar hoe men elkaar kan versterken. Dan heb ik het niet alleen over de inzet van grondstoffen, het gebruik van energie, maar zeker ook over de manier waarop mensen ingezet kunnen worden. 

Door op die manier, dus door integraal vanuit de verschillende business units naar je bedrijf te kijken, ben je actief bezig met waardecreatie op de lange termijn. Dit betekent ook dat duidelijk kan worden dat  de ene business unit winst maakt door weinig aandacht te besteden aan mensen en natuur, terwijl de andere die wel aandacht heeft voor negatieve effecten van zijn activiteiten daar last van heeft en daardoor een verlies draait. Afgerekend worden op individuele prestaties kan in de weg zitten bij het creëren van integrale waarde  voor de hele onderneming en alle stakeholders.’

Duurzaamheidstransitie

‘We zitten in een overgangsfase. Sommige managers vinden duurzaamheid omdat er nog geen duidelijke duurzaamheids KPI’s voor zijn lastig. Die duurzaamheids KPI’s worden steeds duidelijker en dat betekent ook dat we steeds beter in de gaten hebben wat voor schade er is door bepaalde bedrijfsactiviteiten. Daar moeten we wat aan doen. Uiteindelijk gaat het over de toekomst van onze kinderen. Tegen mijn studenten zeg ik ook dat het over hún toekomst gaat. Alleen al daarom is het zo belangrijk dat zij betrokken worden bij de inrichting van de economie. Er komen steeds meer gegevens en daarmee kansen beschikbaar. Eén ding is zeker: we verkeren al jaren niet meer in de luxe om dit soort kansen te laten lopen’, besluit Marleen. ‘Als dát besef tijdens de 5-daagse opleiding ten volle doordringt, dan zijn we weer een belangrijke stap verder.’

Download de brochure of schrijf je direct in voor de 5-daagse opleiding Sustainability Reporting die op 3 november start. De opleiding wordt zowel fysiek (in Amsterdam) als online gegeven.