Outvie zomeractie: Kies uit een Winkelcheque of een Bol.com cadeaubon t.w.v. €50,-* Bekijk de actie.

De Omgevingswet: Samenwerking is de sleutel voor een duurzame toekomst

Foto van Simone van Dijk, Nico Mulder, Karen van Tol & Jean-Marc Abbing | Royal HaskoningDHV

Simone van Dijk, Nico Mulder, Karen van Tol & Jean-Marc Abbing | Royal HaskoningDHV

Met de komst van de Omgevingswet verschijnen er nieuwe issues op de agenda van Health, Safety & Environment management. Vier experts van Royal HaskoningDHV vertellen over de actuele ontwikkelingen, en de opgaven en succesfactoren voor Seveso-bedrijven die klaar willen zijn voor de toekomst.

 

“Het werk van HSE-managers staat van oudsher relatief ver af van ruimtelijke vraagstukken. Maar actuele ontwikkelingen zoals de komst van de Omgevingswet brengen de thematiek dichterbij dan ooit”, zegt Simone van Dijk, leading professional omgevingsveiligheid van Royal HaskoningDHV. Van Dijk verzorgt tijdens het Nationaal Congres BRZO-Seveso 2022 een keynote over de inpassing van BRZO-bedrijven in de ruimtelijke omgeving, en besteedt daarbij bijzondere aandacht aan de gevolgen van de Omgevingswet en de energietransitie. “Het is zaak om als BRZO-bedrijf je risicoruimte geborgd te krijgen in het omgevingsplan, en om na te gaan in hoeverre de omgeving de mogelijkheden geeft om toekomstambities waar te maken. Als je de omgevingsvisie en het omgevingsplan van je gemeente niet in het vizier hebt, loop je het risico de boot te missen.”

 

De Omgevingswet geeft gemeenten de bevoegdheid om regels te stellen rond zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) die vrijkomen bij bedrijfsmatige activiteiten. Van Dijk: “Bedrijven zijn misschien al intrinsiek gemotiveerd om het gebruik van stoffen die zeer gevaarlijk zijn voor mens en milieu terug te dringen. De komst van de Omgevingswet betekent bovendien dat er in de nabije toekomst een verbod kan komen op de toepassing van ZZS op bijvoorbeeld een specifiek industrie- of bedrijventerrein. De reductie van hoeveelheden ZZS is dan geen optie meer, in plaats daarvan komt de verplichting om ZZS volledig uit te bannen.”

 

Fundamentele vragen

De aandacht voor ZZS in de Omgevingswet vraagt van BRZO-bedrijven een nieuwe manier van kijken naar gezondheid, veiligheid en milieu, zegt Jean-Marc Abbing, senior consultant EHS Management van Royal HaskoningDHV. “Er is al sinds jaren veel aandacht voor stoffen die fysieke en acute toxische gevaren kunnen opleveren, zoals ontploffingen en vergiftigingen. Vooral vanuit de BRZO wetgeving. Daarnaast groeit het bewustzijn van stoffen die – bij langdurige blootstelling – zelfs in kleine hoeveelheden een risico voor de gezondheid of milieu vormen, zoals poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS). 

 

Deze ontwikkelingen stellen BRZO-bedrijven voor fundamentele vragen. Waarom gebruiken we eigenlijk dergelijke stoffen? Wat betekent het beperken van zelfs kleine verliezen daarvan voor onze installaties? Wat betekenen onze operations voor de omgeving? Hoe gaan we als commerciële onderneming om met maatschappelijke vraagstukken zoals ruimtegebrek en natuurbescherming?”

 

Nico Mulder, senior consultant process safety management van Royal HaskoningDHV, vult aan: “In het huidige tijdsgewricht kunnen bedrijven niet meer volstaan met het aanbrengen van extra lagen van veiligheidsmaatregelen. Zelfs met het volledig volgen van de Seveso-richtlijnen kan je niet alle risico’s rondom ZZS afdoende dekken. Het gaat er dan om dat je de bron aanpakt, bijvoorbeeld door minder risicovolle stoffen te kiezen, en de omstandigheden van het gebruik ervan anders in te richten. Daarmee krijgen de principes van inherent veiliger ontwerpen hernieuwde urgentie.”

 

Energietransitie

Karen van Tol, senior strategisch consultant van Royal HaskoningDHV, ziet dat de versnelling van de energietransitie de actuele uitdagingen voor Seveso-bedrijven extra complex maken. “De energietransitie is één van de pijlers van de Omgevingswet. De energietransitie kan leiden tot een toename van het gebruik van gevaarlijke stoffen, zoals waterstof en ammoniak. Ook is de transitie mede-afhankelijk van ZZS die in de nabije toekomst verboden gaan worden. Zo zijn PFAS een onderdeel van batterijen. Seveso-bedrijven doen er goed aan om de verantwoorde inzet van stoffen en de daarmee gepaard gaande risicoruimte al aan de voorkant te regelen, zodat er tijdig is voorbereid op eventuele consequenties van de Omgevingswet.”

 

“De energietransitie wordt geassocieerd met een schoner en veiliger leefklimaat, maar er worden ook op grote schaal gevaarlijke stoffen geïntroduceerd als nieuwe energiedragers”, reageert Van Dijk. “De ongemakkelijke waarheid is dat Nederland door de energietransitie schoner, maar niet per definitie veiliger wordt. Een buurtbatterij naast een school maakt de wijk aardgasvrij, maar creëert ook brandrisico’s. Dat is een duivels dilemma: we willen verduurzamen én de veiligheid voor mensen en milieu waarborgen.”

 

Hoe vinden we de uitweg uit het dilemma? Kijk verder dan de problemen rond één stof, adviseert Van Tol. “Kijk naar wat je als bedrijf nodig hebt om in de toekomst je activiteiten voort te zetten, op een duurzame en veilige manier. Dat begint met vragen zoals: wat zijn de juiste grondstoffen voor onze producten, en welke inpassing in de omgeving is er mogelijk – nu en in de toekomst? Zoek daarbij ook de samenwerking op, want je hebt alle kennis nodig – van veiligheidsmaatregelen, stoffen én de omgeving – om de antwoorden op de vragen te vinden.”

Transitie in de Industrie

Samenwerken

Het thema van het Nationaal Congres BRZO-Seveso 2022 is samenwerken aan een veilige omgeving. Samenwerking is essentieel om de grote vragen rond HSE te beantwoorden, benadrukt ook Van Dijk. “Vanuit het perspectief van de Omgevingswet heb je als bedrijf een goede samenwerking met de omgeving nodig: de gemeentelijke omgevingsplannen komen tot stand door actieve participatie van omwonenden en andere betrokkenen. Tegelijkertijd wordt de samenwerking tussen bedrijven in een cluster steeds belangrijker. Als onderneming is het aantrekken van nieuwe bedrijven in je omgeving, zoals op het industrieterrein waar je bent gevestigd, een manier om het bestaansrecht te versterken. Een uitdaging hierbij is om hiervoor de juiste mensen met kennis van zaken te betrekken, zodat je steeds de verbinding opzoekt en elkaars taal spreekt. Als HSE-manager moet je misschien even uit je comfortzone stappen en actief naar buiten treden om de belangen van je bedrijf optimaal te dienen.”

 

Abbing voegt toe: “Je hebt specifieke stoffenkennis nodig, maar ook een helicopterview om verschillende maatschappelijke ontwikkelingen integraal te benaderen. De wet- en regelgeving is hierbij heel sturend. Als je  onvoldoende zoekt naar alternatieven voor stoffen die op grond van REACH verboden of beperkt zijn (of gaan worden), dan heeft een onderneming eigenlijk geen toekomst. Bij een milieu-overtreding kan je bedrijfsvoering worden stilgelegd, en zonder vergunning zijn geplande bedrijfsactiviteiten niet toegestaan. Met alle gevolgen van dien voor de bedrijfscontinuïteit en -groei. HSE is het raison d’etre van een BRZO-bedrijf.”

 

Succesfactoren

Wat zijn nu de belangrijkste succesfactoren voor professionals die willen inspelen op actuele ontwikkelingen zoals de Omgevingswet en de energietransitie? De HSE-manager verdient een strategische positie in de onderneming, vindt Van Tol. “We zien al steeds vaker dat HSE is verbonden aan regulatory affairs en compliance, en daarmee ook een MT-positie vervult. Dat is terecht, als je meedenkt over de strategische plek van de organisatie in de samenleving.”

 

Trendanalyses zijn daarbij een belangrijk hulpmiddel, aldus Mulder. “Zijn traditionele businessmodellen voorbereid op de toekomst? Welke veranderingen in processen en installaties sluiten aan bij de tijdgeest? Of andersom: welke onderdelen van het bestaande portfolio komen wellicht onder een maatschappelijk vergrootglas te liggen? Door je voelhorens uit te steken, kan je tijdig inspelen op issues en kansen. Het lijkt misschien kapitaalvernietiging om drastische wijzigingen door te voeren en technisch nog niet afgeschreven installaties af te breken. Maar soms is een totaal nieuwe opzet effectiever dan een extra beveiligingslaag over een bestaand systeem.”

 

Toegevoegde waarde voor de business

Zorg dat je je boekhouding op orde hebt, adviseert Abbing aan HSE-managers. “Het begint allemaal met een compleet, exact en actueel overzicht van de stoffen waarmee het bedrijf te maken heeft. Je moet weten waar je staat om vervolgens te bepalen waar je heen gaat – en wat er dan mogelijk is vanuit de bestaande en toekomstige wet- en regelgeving. Hoe anticipeer je op de mogelijkheid dat een stof in de toekomst wordt verboden?”

 

Ook Van Tol benadrukt dat de technische expertise over stoffen nog altijd actueel is. “Elk BRZO-bedrijf heeft de verplichting en de verantwoordelijkheid om de basis goed te regelen. Daarnaast zijn er mensen nodig die de verbinding leggen tussen de verschillende disciplines die zijn betrokken bij het gebruik van gevaarlijke stoffen. Bijvoorbeeld om met elkaar te bespreken welke ambities er zijn en welke impact er van wet- en regelgeving te verwachten is. Wat staat ons te doen als een van onze veelgebruikte stoffen in de nabije toekomst niet meer wordt toegelaten? Het gaat ook om het communiceren met de buitenwereld. Wat gebeurt er als we onze energievoorziening anders moeten inrichten?”

 

“Als je als HSE-manager de handschoen oppakt en met deze grote opgaven aan de slag gaat, toon je nog meer je toegevoegde waarde voor de business”, concludeert Van Dijk. “Door proactief en constructief mee te denken vanuit je deskundigheid wordt je rol steeds meer van strategisch belang.”

 

Meer horen van de experts van Royal HaskoningDHV, en in gesprek gaan met vakgenoten? Bezoek het Nationaal Congres BRZO-Seveso 2022 op 22 november in Utrecht. Kijk voor meer informatie over het programma en tickets op de website van Outvie of bekijk de training: Impact omgevingswet voor milieubelastende bedrijven

Download de brochure

Share

Outvie logo